Tanımı :
Oleaceae familyasına dahil, tüysü yapraklı, çok asyıda küçük ve yapraklanmadan önce çiçek açan, meyveleri kanatlı anahtar şeklinde, sert dokulu bir ağaçtır. Genellikle sulak yada derin toprağa sahip yerlerde bulunurlar. Yaprak döken veya herdem yeşil ağaç veya çalı formunda olabilirler.
Türler :
Fraxinus excelsior - Adi dişbudak
Fraxinus ornus - Çiçekli dişbudak
Fraxinus oxycarpa - Sivri meyveli dişbudak
Gövde rengi :
Siyaha yakın kahverengi, genç sürgünleri koyu yeşil renklidir.
Yaprak rengi :
Bütün türlerde koyu yeşil renklidir.
Çiçeklenme zamanı :
İlkbahar aylarında çiçeklenirler.Çiçekler yapraklanmadan önce açar. Çiçekler önce dik durur, sonra aşağı sarkarlar. Panikul durumlar yaratır. Hermafrodit, erkek veya dişidir. Çiçek örtüsü olmadığı için bitkiye çiçeksiz denir. Çanak yaprakları yoktur. Erkek çiçekler, filamentleri kısa, çiçek tozu korbaları kırmızı renkte, 2-3 etaminden meydana gelir. Dişi çiçeğin ise stigması iki parçalı olan ovaryumu, iki tane de kürek biçiminde steril etamini vardır.
Sıcak yerlerde :
Fraxinus griffithii (Formoza dişbudağı), Fraxinus velutina(Arizona dişbudağı)
Ilıman yerlerde:
Bütün türleri başarı ile yetiştirilir.
Kullanım alanı :
Fraxinus excelsior doğal haliyle ve aşılanarak elde edilmiş sarkık formları ile değişik türleri park ve bahçelerde kullanılır. Fraxinus excelsior, Fraxinus ornus geniş yolların ağaçlandırılmasında kullanılır. Fraxinus excelsior ile dar yollarda doğal pergolalar oluşturulabilir. Mobilya ve tıp alanlarında ad kullanılır.
Üretilmesi :
Tohum ile yapılır. Tohumları esmer renkli ve uzun şekilldir. Ağustos ayında olgunlaşır. Tohumları kuru halde buzdolabında 4 ay kadar beklettikten sonra 24 saat suda bekletip nemli toprağa ekimini yapabiliriz.Kış mevsiminde 2-3 ay buzdolabında bekletilmiş tohumlarının ilkbaharda soğuk yastıklara ekimiyle gerçekleştirilir. Tohum ekim zamanı Mart, Nisan aylarında yapılır, bolca sulanmalıdır.
,
Ayrıca ;
Dişbudak ağacının kabukları ve yaprakları kullanılır. Yaprakları haşlanıp düzenli olarak birer fincan içilirse kabızlığı giderir, romatizma ve nikris şikayetlerini azaltır. Kabukları kaynatılarak elde edilen su ise kabızlık yapıcı özelliği nedeniyle ishali kesmekte etkilidir, ayrıca ateş düşürücüdür. Tohumlarının kaynatması da idrar söktürücü olarak kullanılır.
Adi Dişbudak (Fraxinus excelsior): Tanen, uçucu, yağ, glikozit ve reçine içerir. Kabukları, yaprakları ve tohumları kurutulup suda kaynatılarak kullanılır.
* Antioksidandır.
* Soğuk algınlığı ve kas ağrılarına iyi gelir.
* Yaprakları romatizma ve gut ağrılarını hafifletir.
* Anne sütünü arttırır.
* Kabukları ateş düşürücü ve idrar söktürücüdür.
* Tohumları idrar arttırır.
* Ödemlerde faydalıdır.
Çiçekli Dişbudak (Fraxinus ornus): İçerisinde saponin, reçine, glikozit, mannitol ve şeker bulunur.
* Etkili ve zararsız bir müshil olan Çiçekli Dişbudak, özellikle çocuklarda görülen kabızlıklarda faydalıdır.
Kabuklarında açılan yarıklardan sızan özsu toplanıp kurutulduktan sonra su ya da süt içerisinde eritilerek içmek suretiyle kullanılır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder