Budama Sanatı - Topiary - 2

Budama Sanatı - Topiary 2

Cesitli Calismalar

Çuha Çiçeği - Primus vulgaris ...

Çuha çiçeği Çuhagillerden olup bu gruba tahminen 500 bitki dahildir. Fakat bunların 6 türü hariç diğerleri süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bu 6 türden Şifalı Çuha çiçeği; P.veris ve Büyük Çuha çiçeği; P.Elatior hemen hemen aynı maksatla kullanılırlar ve pek çokta ayrımı yapılmaz. Zehirli Çuha çiçeği; P.Obeconica HANCE bu bitki adı üzerinde zehirli olup sadece tentür yapımında kullanılır. Adi Çuha çiçeği; P.vulgaris, Kulak Çuha çiçeği; Primula auricula ve Unlu Çuha çiçeği; P.Farinosa’da Şifalı Çuha çiçeği ve kökü gibi kullanılabilir. 

Etkisi biraz az olsa da. Primula kelimesi Primus=birinci anlamına, veris ver’den türemiş olup bahar anlamına gelir. Buradan da baharın ilkleri, baharın birincileri anlamı çıkar. Yani ilkbaharda ilk çiçek açan bitkilerdendir. Çimenliklerde yetiştiğinden Çuha çiçeği yapraklarının kumaş gibi olması nedeni işe Çuha çiçeği diye anılır. Almanlar bitkiye Anahtar çiçeği “Schlüsselblume” derler. Çünkü çiçeklerinin taç yaprakları eski büyük anahtarlara benzer. Tarihte ilk defa detaylı araştırmaları HAHNEMANN yaptığı ve onu diğerlerinin takip ettiği bilinmektedir. Çuha çiçeği eskiden uyku verici, kökleri ise balgam söktürücü olarak kullanılmıştır. Vatanının Türkiye veya Paşaeli olduğu tahmin edilen bitki günümüzde Batı Avrupa’dan Doğu Türkistan’a kadar geniş bir alanda yetişmekte ve süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Türkiye’nin Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgesinin dağ eteklerinde ve çimenliklerde yetişir.

Üretim yöntemi olarak katmerli olanlar kökten ayırma ile yalınkatlı olanlar ise tohumla üretilir. Tohumlar Mart ve Nisan ayında yastıklara ekilir, sonra bahçedeki yerlerine dikilir. Tohumlar 3 yıl çimlenme gücünü muhafaza eder. 

Çiçeklenme: Şubat – Nisan Çiçekleri kupa yaprakları ile birlikte toplanarak gölgede havalı bir yerde kurutulur. Çuha kökü ise çiçek açmadan önce Nisan’da veya sonbaharda sökülerek çıkarılır, yıkanır, gölgede ve havalı bir yerde kurutulur. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer. Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması 

kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.

Çuha kökünün bileşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;

a) Triterpensaponinler %5-12 olup bunun da ana maddesi;Primulasit A ve az miktarda Priverogenin A-asetat ve Priverogenin B-asetat içerir. Bunların suda çözülmesisonucu Anagalligenin Primulagenin A (Priverogenin A) ve Primulagenin B ortaya çıkar.

b)Fenolglikozitler(Phnolglikozitler) %0,5-5 arasında olup bunların da en önemlileri Primverin (Primverosid) ve Primulaverin (Primulaverosid) en önemlileridir. Bunlar Çuha kökünün depolanması sırasında parçalanarak 4-metoksisalizilasit-metilester ve 5-Metoksisalizilasit-metilester’e dönüşürler.

c) Ayrıca nişasta, şeker ve çok az miktarda eter yağı içerir. İştah açar. Vücuda rahatlık verir. Sinirleri rahatlatır ve uykusuzluğa iyi gelir. Kramp çözücüdür. Baş ağrılarını dindirici etkisi ile migren şikayetlerini azaltmaya yardımcı olur. İdrar söktürücüdür. Göğsü yumuşatır, balgam söktürür ve öksürüğü keser. Astım ve bronşitte faydalıdır. Terleticidir.

Kökleri ve çiçekleri kurutulduktan sonra suda kaynatılarak kullanılabileceği gibi taze yaprakları da haşlanarak ya da salatalara katılarak tüketilebilir. Yaprakları kaynatılarak elde edilen haşlama sinirleri rahatlatır ve uyku getirir. Köklerinin haşlanması da taş düşürmeye yardımcı olur ve idrar zorluklarına iyi gelir. Ayrıca, bitkiden Çuha Çiçeği Yağı elde edilir. Bu yağ özellikle, beyni ve omuriliği tutan bir çeşit sinir sistemi hastalığı olan ve Multipl Skleroz (Multiple Sclerosis – MS) olarak bilinen hastalığa karşı oldukça etkilidir.

Çuhaçiçeği bitkisinin tıbbi etkileri ve bunlardan yararlanma yöntemlerini: bitkinin çiçekleri, kökü ve yaprakları diye üçe ayrılarak incelenebilir:

• Çuhaçiçeğinin çiçekleri: özellikle stresle ilgili gerginliklerde spazm çözücü, yatıştırıcı ve rahatlatıcıdır. 

• Sinirsel kökenli baş ağrılarını iyileştirir. Yarım baş ağrısına (migren) karşı da etkili olur.

• Uykusuzluğa karşı devadır.

Bu etkileri sağlamak üzere bitkinin çiçekleri ilkbaharda toplanır. Yeşil renkli çiçek zarfı çıkarılıp atılır. Çiçekler gölgede kurutulur. Kurumuş çiçeklerden 1-2 tatlı kaşığı alınıp üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek ve 15-20 dakika demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. Bu infüzyondan günde iki-üç kez birer bardak içilir.

• Çuhaçiçeğinin kökü: göğsü yumuşatır. Balgam söktürücüdür.

• Terleticidir. Bronşit, soğuk algınlığı, üşümeyle ilgili ürperme ve öksürüğe karşı 

iyileştiricidir.

• İdrar söktürücü, müshil ve gaz söktürücüdür.

• Stresle ilgili gerginliklerde spazm çözücü ve yatıştırıcıdır. Bedeni sakinleştirip gevşetir. Uykusuzluğa karşı iyi gelir. Bu etkileri sağlamak için bitkinin rizomu sonbaharda toprağı kazılıp sökülür ve özenle kurutulur. Parçalanan kökten 1 tatlı kasığı alınıp 1 bardak suda kaynatılır. Sonra ateş kısılarak 5 dakika daha ısıtma sürdürülüp bir dekoksiyon hazırlanır. Bu dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.

• Çuhaçiçeğinin taze yaprakları: çıban tedavisinde etkilidir.

Yapraklar çıbana sarılır. Sık sık değiştirilerek çıbanların iyileşmesi sağlanır.

Saf halde parterler oluşumunda, parter kenarlarında, ağaç altlarında kullanılmaya ve şeritler oluşturmaya uygundur. Ayrıca, iç mekân bitkisi olarak kullanılabildiği gibi geniş ve basık saksılar içerisinde balkon ve teras bitkisi olarak da bulundurulabilir; kaya bahçelerinde de kullanılabilirler.

Sonbahar - Kış Çiçekleri

Sonbahar - Kış Çiçekleri

Bitki Adı	Latince Adı
Çalı Minesi	Lantana camara - hybrida
Aslanağzı	Anthirnium majus
Kuduz çiçeği	Alyssum maritimum
Dam koruğu	Sedum
Çuha	Primula vulgaris
Hercai menekşe	Viola tricolor...
Siklamen, tavşan kulağı	Cyclamen sp.
Süs lahanası	Brassica oleraceae var. acephala

Çalı Minesi-Lantana camara - hybrida

Aslanağzı-Anthirnium majus

Kuduz çiçeği-Alyssum maritimum

Dam Koruğu-Sedum

Çuha çiçeği-Primula vulgaris

Hercai menekşe-viola ...

Siklamen-cyclamen sp.

Süs lahanası-brassica oleraceae var.

Çim Alanlarda Kış Bakımı

Çim Alanlarda Kış Bakımı

Çimleriniz kış uykusuna yatmadan önce onları kışa hazırlamak için sonbahar gübrelemesi yapmalısınız. Bu işlemi yapmak için en ideal zaman Eylül ayının başından Ekim ayının ortasına kadar olan dönemdir. Havanın ısısı düşüp, ışık azaldığında çimlerinizin biraz bakıma ihtiyacı olacak.

Günümüzde piyasada birçok farklı çeşitte ve uzun dönem etkili çim gübresi ve ek besin bulunuyor. Çimleriniz için gübre seçerken alacağınız ürünün hem içeriğini hem de yılın hangi döneminde kullanılması gerektiğini incelemesiniz. Eğer istenirse alanınızı kıştan korumak için yanmış, elenmiş ve fumige edilmiş çiflik gübresi serilebilir.

Sonbahar gübrenizin içinde az miktarda azot ve bol miktarda potasyum olmasına dikkat edin. Potasyum bitkilerinizin hücre duvarını güçlendirir ve bitki hücrelerindeki tuz oranını arttırarak hücre özsuyunun donma noktasını düşürür ve bitkilerinizin dondan zarar görme riskini azaltır. Genellikle dekor amaçlı kullanılan çimler, üzerine daha fazla basılan çimlerden ve oyun çimlerinden daha az gübreye ihtiyaç duyarlar.

Ayrıca Kasım ayında bahçeniz için kullandığınız bütün alet ve makinaları temizleyip, kaldırmaya başlayabilirsiniz.

Kış Gelmeden Çim Biçme

Kış Gelmeden Son Biçim

Sonbahar aylarında çimlerinizi biçmeyi bırakmış olabilirsiniz ama kış bastırmadan önce çimlerinizi son bir kez biçmelisiniz çünkü kar yağdığında bunu yapmanız imkansız olacak. Kıştan önce çimleri son kez biçmenin ideal bir zamanı yoktur. Geceleri çok soğuk olmadığı sürece çimleriniz büyümeye devam eder ve onları tekrar biçmeniz gerekir. Ancak geceler soğuk geçmeye başladığında çimler kış uykusuna yatar.

Ancak bundan önce çimler yaklaşık 5 cm boyunda kesilmelidir. Bu uzunluk çimlerinizin bakımlı görünmesini sağlayacak ve aynı zamanda onları soğuğun istenmeyen etkilerinden koruyacaktır. Kar yağan bölgelerde çimlerinizi çok uzun bırakmamaya dikkat edin, kar çimlerin uçlarını ezerek toprağa doğru baskılar ve bu durum mantarların ve diğer bitki hastalıklarının üremesi için ideal bir ortam oluşturur.

Ayrıca kesilen çimlerin toprağın üzerinde kalmamasına dikkat edin. Kesilen çimlerin altında oluşan nemli hava mantar ve bakterilerin çoğalmasına sebep olur. Birçok hastalık ölü yapraklardaki organik maddeleri besin olarak kullanarak oraya yerleşir. Aynı durum çimlerinizin üzerine düşen yapraklar için de geçerlidir; çimlerinize zarar gelmesini önlemek için sürekli olarak temiz tutmalısınız.

Biçim yükseklikleri	Yaz	Kış
Park ve Bahçeler	5 cm	3 cm
Gölge Alanlar	6 cm	3 cm
Futbol Sahaları	2.5 - 3.0 cm	2.5 cm
Golf Sahaları	1.5 - 2.0 cm	2 cm